Беларускі фотапраект “Паміжжа” у Лодзі як працяг “Месяцу фатаграфіі ў Менску”
Традыцыйны беларускі “Месяц фатаграфіі ў Менску”, заснаваны ў 2014 годзе групай энтузіястаў, сёлета праводзіцца ўжо 10-ы раз, і не на радзіме, а ўжо трэці год запар у польскай Лодзі ў межах буйнога міжнароднага фестываля.
З 15 па 25 чэрвеня ў супрацы з мясцовымі галерэямі па ўсім горадзе арганізавана больш за 30 выставаў, “Паміжжа” размешчана ў атмасферным будынку на 2 паверсе цэнтру OFF Piotrakowska 138/140.
У выставе прадстаўленыя 17 праектаў, большасць з іх адлюстроўвае падзеі апошніх трох гадоў. Беларуская ўласная псіхалагічная траўма падмацоўваецца развязанай расейскай агрэсіяй супраць Украіны, на баку якой ваююць беларускія дабраахвотнікі. Таму дакументальнае і мастацкае тут спалучаны ў адно.
“In limbo: гісторыі беларускіх добраахвотнікаў ва Ўкраіне” – Паша Крычко
У нядзелю, 18 чэрвеня, прайшла куратарская экскурсія па выставе, вернісаж адбыўся на пару дзён раней. Некаторыя аўтары па вядомых прычынах вымушаныя не называць свае імёны.
Па словах арганізатаркі, паколькі сама падрыхтоўка – вялікая камандавая праца, зараз у беларускага фестываля вельмі абмежаваныя магчымасці, добра, што атрымалася ўвогуле яго зрабіць. Гэтым разам не было open call, было куратарскае рашэнне, новых праектаў даволі мала.
Пад ударам. 2022-2023, Львоў – Яўген Атцецкі
Па меркаванні аднаго з удзельнікаў беларускай фотавыставы Яўгена Атцецкага, аўтары працягваюць рэфлексаваць на тыя падзеі, якія адбыліся і адбываюцца за прайшоўшы перыяд. Гэта такая спроба зразумець, дзе мы зараз знаходзімся – як бы ні тут і не там, не ведаем будучага. Завіслі.
“Вайна – гэта новы выклік, які змяніў усе падзеі ў рэгіёне, зразумела, што людзі на гэта рэагуюць. У нашай гісторыі, мне падаецца, ёсць тры такіх раскурса: 1) тыя, хто засталіся на радзіме, і ім трэба навучыцца жыць у гэтых абставінах, калі рэвалюцыя праіграла, рэпрэсіі працягваюцца і трэба неяк сябе захаваць, адшукаць новую падлогу для стабільнага стану; 2) людзі ў эміграцыі, якія страцілі дом і жывуць з адчуванне страты; 3) людзі, якія вельмі адчуваюць наступствы вайны, напрыклад, праект, дзе бацька ў тэлефоне. У маім праекце, дзе мы самі перажываем гісторыі тых хлопцаў, якія вырашылі, што толькі са зброяй можна супрацьстаяць дыктатуры. І мне падаецца, аўтары, як людзі эмацыйна чуллівыя, рэагуюць на гэтую вельмі хуткую змену, бо ніхто ўявіць не мог год пяць таму, што жыццё так зменіцца.
Hiraeth – валійскае слова, якое не мае прамога перакладу. Гэта звязана з тугой па хаце, афарбаванай горам і смуткам па страчаным часе. Гэта сумесь тугі, пажадлівасці, настальгіі, задуменнасці або шчырага жадання вярнуцца ў мінулае.
“Чырвоны лёс” – Маша Святагор
Паводле Машы Святагор, у сваёй працы яна дэканструюе ідэальны жаночы вобраз, змяшчаючы яго ў сучасны палітычны кантэкст – кантэкст ваеннай агрэсіі Расеі яе каланіяльнай палітыкі, няўяўных маштабаў гвалту і жорсткасці. У апісанні праекту яна адзначае: “Ранейшы свет разбураецца, пакідаючы нам руіны ілюзій з падзей і фактаў гісторыі, трывожных перадумоў і перасцярог, якія мы вырашылі не заўважаць, адкласці, не аддавацца паніцы, не перабольшваць небяспеку. Цяпер перад намі толькі недабіткі рэчаіснасці”.
Серыя фатаграфій, 2022, Украіна – Аляксандр Васюковіч
За час вайны ва Ўкраіне былі разбураныя дзясяткі мастоў. Структуры, асноўнай мэтай якіх з’яўляецца злучэнне, сталі выконваць іншую функцыю – падзелу. У адрозненне ад мастоў, якія можна адбудаваць, аднавіць разбураныя сувязі паміж людзьмі цяжка адолець. Масты спаленыя.
“Дом”, серыя фатаграфій, 2022, Гародня – Вера Мірская
“13 дзён, якія вярнулі мяне ў мінулае”, серыя малюнкаў, 2020 – Міхаіл Мішук
“Беларускі Клімат”, 1992-2023
Серыя фотаздымкаў была зроблена ў 1992 годзе, але толькі цяпер набыла змест і новую форму – форму балета. Лібрэта страчана, рытмы, рухі і харэаграфія распавядаюць гісторыю, якую кожны вольны інтэрпрэтаваць сам.
Таксама на выставе можна пабачыць фотапраекты Аляксандра Зяньковіча, Андрэя Шкiлёнка, Максіма Шведа, Вiталя Стужкі, Канаплёва+Лейдзік, AL, SL, IH, OB, Веры Мірскай.
Транзітны стан і чаканне зрабілася самім жыццём. Вялікія ідэі і мары сціснуліся да побытавага, няўстойлівага і крохкага зараз. Надзея знікае і рассейваецца ў тумане Паміжжа.
19 чэрвеня – Дзень адчыненых дзвярэй – дармовы ўваход на ўсе выставы ў фестывальных цэнтрах.
Яніна Стэфанчук, Беларускае Радыё Рацыя
